Uluslararası Kirleticileri Yok Etme Ağı (IPEN) İcra Direktörü Bjorn Beeler, fosil yakıt üreticisi ülkelerin tutumunun küresel plastik anlaşmasına varılmasını zorlaştırdığını belirtti. Beeler, plastik anlaşmasının hayata geçmesinin çevre ve insan sağlığı açısından kritik bir öneme sahip olduğunu vurguladı.
Beeler, mevcut trendlerin devam etmesi halinde 2060 yılı itibariyle dünya genelindeki plastik üretiminin bugünkü seviyenin dört katına çıkabileceğini söyledi. Elektrikli araç talebindeki artış ve enerji sektörünün fosil yakıtlardan uzaklaşma süreci petrol ve doğal gaz üreticilerini plastik üretimine yöneltmiş durumda. Beeler, petrol ve doğal gaz üreticilerinin halen Kuzey Atlantik Denizi ve Meksika Körfezi'nde kira kontratları bulunduğunu ifade ederek, bu üreticilerin açığı plastik ve diğer petrokimya ürünleriyle kapatmaya çalıştıklarını dile getirdi.
Birleşmiş Milletler Çevre Örgütü (UNEP) Hükümetlerarası Müzakere Komitesi (INC), 2022’de başlattığı girişimle küresel plastik anlaşması hazırlıklarını sürdürüyor. Aralık 2022'de Uruguay’da başlayan toplantılar, Mayıs 2023'te Fransa’nın başkenti Paris'te ve Kasım 2023'te Kenya’nın başkenti Nairobi’de devam etti. Kanada’nın Ottawa kentinde düzenlenen dördüncü toplantıda bir derleme metin oluşturulsa da Aralık 2024’te Güney Kore’nin Busan kentinde yapılan beşinci toplantı herhangi bir karar alınamadan sona erdi.
Beeler, plastik üretimi ve kimyasallar üzerinde kontrol mekanizması getirecek bir anlaşma konusunda petrol ve doğal gaz üreticisi ülkelerin direnç gösterdiğine dikkat çekti. “Anlaşmanın plastik atıklardan uzaklaşmayı değil, plastik üretiminden uzaklaşmayı hedeflemesi önemli bir talep,” diyen Beeler, Fiji gibi bazı ülkelerin kimyasallar dahil edilmezse anlaşmaya katılmayacaklarını ifade ettiğini belirtti.
Plastik lobilerinin geri dönüşüm konusunu ön plana çıkararak plastik üretim sorumluluğundan kaçmaya çalıştığına dikkat çeken Beeler, fosil yakıt üreticisi ülkelerin sadece atık yönetimini ve geri dönüşüm konularını gündeme getirdiğini vurguladı.
Kanada ve Norveç gibi büyük fosil yakıt ihracatçılarının daha ılımlı bir tavır sergilediğine değinen Beeler, körfez ülkelerinin ise kontrol mekanizmalarına tamamen karşı çıktıklarını belirtti. ABD’nin süreçlerde sessiz kalması ve stratejisini sessizce oluşturmaya çalışması da dikkat çeken bir diğer unsur oldu.
Beeler, Busan'daki son toplantıda bir karar alınmamasının olumlu bir gelişme olarak değerlendirdiğini belirterek, "Eğer Busan'da alelacele bir karar çıksaydı, bu kötü bir anlaşma olurdu," dedi.
Beeler, mevcut durumda nihai bir anlaşma için en az iki INC toplantısına daha ihtiyaç duyulduğunu ve olumlu ilerleme sağlanması halinde anlaşmanın 2026'da tamamlanabileceğini tahmin ettiğini söyledi. Beeler, anlaşmanın ulusal ve uluslararası hukuk sistemlerine yansımasıyla COP süreçlerinin başlayacağını ifade etti.
www.tarimdasondakika.com