Çeşitli nedenlerle ekonomik olarak tarımsal faaliyetleri yapmaya imkan vermeyecek biçimde veya toprak muhafaza ve zirai sulama tedbirlerinin

    648 alınmasını güçleştirecek derecede parçalanmış, dağılmış, bozuk şekilli parsellerin bir araya getirilerek daha düzenli parseller halinde tarla içi geliştirme hizmetleri ile birlikte modern tarım işletmeciliği esaslarına ve sulama hizmetlerinin geliştirilmesi için en uygun biçimde birleştirilmesi, şekillendirilmesi ve yeniden düzenlenmesi işlemine “ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI” denmektedir.

     Arazi toplulaştırması, tarımsal verimliliği artırmak ve küçük, dağınık tarım arazilerini daha büyük ve ekonomik olarak daha verimli hale getirmek amacıyla yapılan bir süreçtir. Bu süreç, tarımsal alanların yeniden düzenlenmesini ve küçük parsellerin birleştirilmesini içerir. Arazi toplulaştırmanın tarihsel süreci, dünya genelinde farklı zaman dilimlerinde ve farklı ülkelerde uygulanmış ve gelişmiştir. İşte bu sürecin tarihsel gelişimi ve Türkiye'deki son durumu:

Dünya Genelinde Tarihsel Süreç

  1. 19. yüzyıl Avrupa’sı: Arazi toplulaştırma süreci, ilk olarak 19. yüzyılda Avrupa'da tarımsal verimliliği artırma çabalarıyla başladı. Özellikle Almanya, Hollanda ve Danimarka gibi ülkelerde, tarım arazilerinin dağınık yapısı, modern tarım tekniklerinin uygulanmasını zorlaştırıyordu. Bu nedenle toplulaştırma projeleri başlatıldı.
  2. 20. yüzyıl başları: Sanayi devrimi sonrası artan gıda talebi ve kırsal alanda nüfusun hızla azalması, tarım arazilerinin daha etkili kullanılmasını zorunlu hale getirdi. Bu süreçte Fransa, İngiltere ve diğer Avrupa ülkeleri de toplulaştırma projelerine katıldı.
  3. II. Dünya Savaşı sonrası: Savaş sonrası dönemde birçok Avrupa ülkesi, kırsal kalkınma programları çerçevesinde toplulaştırmayı geniş çapta uyguladı. Bu dönemde toplulaştırma sadece tarımsal üretimi artırmakla kalmadı, aynı zamanda kırsal altyapıyı (yollar, sulama sistemleri) iyileştirmek için de kullanıldı.

Türkiye’de Arazi Toplulaştırması Tarihsel Süreci

  1. Osmanlı Dönemi: Osmanlı İmparatorluğu’nda tarım arazileri mülkiyet sistemi büyük ölçüde miras yoluyla parçalanıyordu. Arazi toplulaştırması gibi modern tarımsal uygulamalar bu dönemde yok denecek kadar azdı.
  2. Cumhuriyetin İlk Yılları (1923-1950): Cumhuriyetin ilk yıllarında tarımsal reformlar yapılmaya çalışıldı ancak arazi toplulaştırması henüz yaygın bir uygulama değildi. Daha çok köylüye toprak dağıtımı gibi politikalar öne çıktı.
  3. 1960'lar ve 1970'ler: 1961 Anayasası ve planlı kalkınma hamleleriyle birlikte Türkiye’de tarımsal reformlar gündeme geldi. Ancak bu dönemde de toplulaştırma çalışmaları sınırlı düzeydeydi.
  4. 1980'ler ve 1990'lar: Türkiye'de toplulaştırma çalışmaları, 1980'li yıllardan itibaren hız kazanmaya başladı. Ancak bu dönemdeki projeler genellikle bölgesel düzeydeydi ve ülke genelinde yaygınlaştırılamadı.
  5. 2000'ler ve 2010'lar: 2000’li yıllarla birlikte Türkiye, arazi toplulaştırmasına daha fazla ağırlık vermeye başladı. Özellikle GAP (Güneydoğu Anadolu Projesi) gibi büyük kalkınma projeleri kapsamında toplulaştırma önemli bir yer tuttu. 2010’lu yıllarda ise toplulaştırma projeleri, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından daha sistematik bir şekilde yürütülmeye başlandı. Bu dönemde kırsal kalkınma projeleriyle toplulaştırma entegre hale getirildi ve yeni tarımsal altyapıların oluşturulmasına öncelik verildi.

Türkiye’deki Son Durum (2024 İtibariyle)

Türkiye’de arazi toplulaştırma çalışmaları, 2024 itibariyle hala aktif olarak devam etmektedir. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yürütülen bu projeler, özellikle tarımsal üretimi artırmak, kırsal bölgelerin altyapılarını iyileştirmek ve su kaynaklarının daha etkin kullanılmasını sağlamak amacıyla yapılmaktadır.

  • Toplulaştırma Projeleri: Günümüzde Türkiye’nin birçok bölgesinde toplulaştırma projeleri yürütülmektedir. Bu projeler, özellikle tarımsal sulama, modern tarım teknikleri ve kırsal kalkınma gibi alanlarda büyük katkılar sunmaktadır.
  • Yasal Çerçeve: Arazi toplulaştırmasına yönelik yasal düzenlemeler, 2024 itibariyle çeşitli kanun ve yönetmeliklerle güçlendirilmiştir. Türkiye’de toplulaştırma süreci, Tarım Reformu Genel Müdürlüğü'nün kontrolünde yürütülmekte ve tarımsal üretimin artırılması hedeflenmektedir.
  • Sık Karşılaşılan Sorunlar: Toplulaştırma çalışmalarında hala bazı zorluklarla karşılaşılmaktadır. Özellikle mülkiyet hakları, miras yoluyla arazilerin daha fazla parçalanması ve kırsal halkın toplulaştırmaya direnç göstermesi gibi sorunlar sürecin yavaş ilerlemesine neden olabilmektedir.
  • Teknolojik Gelişmeler: Son yıllarda coğrafi bilgi sistemleri (CBS) ve drone teknolojileri gibi yenilikler, arazi toplulaştırma süreçlerinin daha etkin yürütülmesine olanak sağlamıştır.

 Gelecekteki Beklentiler

     Türkiye’de arazi toplulaştırması, özellikle tarımsal verimliliği artırmak, kırsal kalkınmayı hızlandırmak ve tarımsal altyapıyı geliştirmek için önemli bir araç olarak kullanılmaya devam edecek. Özellikle iklim değişikliği ve su kaynaklarının verimli kullanımı gibi faktörler, toplulaştırma çalışmalarının daha da önem kazanmasına neden olacaktır.

Dr. Sinem ÖZDEMİR

Tarım arazisi Toplulaştırma Toprak